Την τέταρτη ημέρα του μήνα Σκιροφοριώνος του έτους 399 π.Χ., με σημερινή ημερολογιακή αντιστοίχιση στις 15 Φεβρουαρίου, ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Σωκράτης ήπιε το κώνειο.
Γράφει η Μαρία Σιταρίδου-Τρουλάκη
Ο ποιητής Μέλητος, ο πολιτικός και βυρσοδέψης Άνυτος και ο ρήτορας Λύκων, του έκαναν μήνυση κατηγορώντας τον, ότι “εισάγει καινά δαιμόνια”, δείχνοντας ασέβεια προς τους θεούς της πόλης και ότι διαφθείρει τους νεαρούς πολίτες. Ο φιλόσοφος βρέθηκε αντιμέτωπος με το “Δικαστήριο της Ηλιαίας”, σε μία δίκη παρωδία και καταδικάστηκε σε θάνατο. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι απόψεις του ήταν πολύ φιλελεύθερες έως ανατρεπτικές. Η πραγματική αιτία όμως ήταν ότι υπήρχε αντιζηλία με σημαντικούς άνδρες της εποχής.
Όσο διαρκούσε η δίκη, και κατά την αναγγελία της ποινής του, ο Σωκράτης έδειχνε θαρραλέος, περήφανος, με μία θεϊκή αταραξία. Στην “Απολογία” του, αναφέρεται ότι πολύ πιθανόν να είχε αθωωθεί εάν φερόταν πιο ταπεινά αλλά, όπως δήλωσε ο ίδιος, δεν ήθελε να εξευτελιστεί με ικεσίες. Μετά από την αναγγελία της ποινής του, οδηγήθηκε στο “Δεσμωτήριο” για 30 ημέρες. Η ποινή δεν εκτελέστηκε αμέσως επειδή ήταν η περίοδος των εορτών της Δήλου και το ιερό πλοίο ήταν εκεί. Υπήρχε λοιπόν η αναμονή της επιστροφής του πλοίου.
Στον Διάλογο του Πλάτωνα “Κρίτων”, αναφέρεται ότι ο Σωκράτης θα μπορούσε να είχε σωθεί, εάν ήθελε να αποδράσει, καθόσον ο φρουρός του ήταν φίλος των μαθητών του. Εξάλλου είχε πάρα πολλούς γνωστούς σε πολλές πόλεις και θα μπορούσε να αναζητήσει καταφύγιο. Ο Σωκράτης παραμένοντας πιστός στη θεωρία του περί δικαίου, αρνήθηκε. Η εξήγηση που έδωσε ήταν ότι έζησε και ωφελήθηκε κάτω από τους Αθηναϊκούς Νόμους για 70 χρόνια. Εάν λοιπόν τώρα τους παρενέβαινε προς όφελος του, θα ήταν συμφεροντολόγος. Εξήγησε επίσης, ότι πρέπει να είμαστε δίκαιοι σε όλες τις περιστάσεις, ακόμη και όταν αυτές φαίνονται να μας αδικούν. Έτσι, σαν αληθινός φιλόσοφος και νομοταγής πολίτης, περίμενε τον θάνατο ειρηνικά, γαλήνια και ήπιε το κώνειο όπως πρόσταζε ο νόμος.
Εμέ δε Άνυτος και Μέλητος αποκτείναι μεν δύνανται, βλάψαι δε ού.
Ο Άνυτος και ο Μέλητος (οι κατήγοροι στη δίκη του) μπορούν να με σκοτώσουν αλλά όχι να με βλάψουν.
