Γράφει η Σοφία Σιγάλα
Σικελικό Ειδύλλιο, με την πρώτη ερμηνεία θα μπορούσε να σκεφτεί ο επίδοξος αναγνώστης πως πρόκειται για μια ρομαντική ιστορία στην ειδυλλιακή Σικελία -πραγματικά, τίτλος ελκυστικός και ευπώλητος. Sicilis Idyllium, αν μεταφραζόταν με την ακριβή λατινική και πρωταρχική έννοια του ειδυλλίου , θα ήταν ένα μικρό ποίημα, με εικόνες περιγραφικές, απλά, τρυφερά κι αυθόρμητα συναισθήματα, που θα αναφερόταν στη ζωή την ποιμενική ή την αγροτική. Η δεύτερη ερμηνεία τού ταιριάζει με ακρίβεια και αποτελεί μια πολύ πιο ενδιαφέρουσα ιστορία από αυτή μιας χλιαρής ρομαντικής περιπέτειας της οποίας επακόλουθο θα ήταν ο γάμος.
Η Σώτη Τριανταφύλλου, στο τελευταίο της μυθιστόρημα, δημιουργεί ένα σκηνικό που τοποθετείται στη δεκαετία του ΄50, στη Σικελία, και δημιουργεί μια εικονοπλαστική ιστορία με καρέ του Φελίνι και μουσική υπόκρουση του τραγουδιού του Carlo Buti, Vivere. Το αποτέλεσμα είναι καλοδουλεμένο, εντυπωσιακό, βαθιά ερμηνευμένο, με τραγικότητα και αφέλεια, σαν μια αναζήτηση που ξεκινάει από τα παλιά για να ερμηνεύσει το σήμερα των γεγονότων.
Δύο οι πρωταγωνιστές, ο Λούκα Ντι Ματέις και η Κοντσέττα Βιτάλε, πλαισιωμένοι από πολλούς δευτερεύοντες ήρωες, όπως ακριβώς είναι η σύνθεση μιας συνάθροισης Ιταλών ή το οικογενειακό τους τραπέζι, με θείες, ανίψια, γονείς, πεθερικά, μπόλικους παρατρεχάμενους μακρινής συγγένειας, εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, που οι ιστορίες τους είναι απαραίτητες και καθρεφτίζουν την κοινωνική πραγματικότητα ενός λαού.
Ο Λούκας ντι Ματέις, αστυνομικός που μετατέθηκε στη μικρή επαρχιακή πόλη Ριβοντόρο, ψάχνει να εξαρθρώσει τις ρίζες της μαφίας που λυμαίνεται ζωές και περιουσίες. Η Κοντσέττα, η μικρότερη κόρη μιας πολυμελούς οικογένειας, κυνηγάει τα όνειρα που δεν μπορεί να πραγματοποιήσει, αλλά τα αγναντεύει μέσα από περιοδικά της εποχής, ταινίες που προβάλλονται στο καφενείο της γειτονιάς της και στις πολυπληθείς σκέψεις που αποτυπώνει στο ημερολόγιό της. Η τυχαία συνάντηση των δύο αυτών ανθρώπων είναι το Σικελικό Ειδύλλιο. Μια γνωριμία που θα γίνει αφορμή και επιρροή για να μεταμορφωθούν οι πρωταγωνιστές σε πολυσύνθετους χαρακτήρες που θα εξομολογηθούν, ο καθένας μόνος του, τη διαφορετικότητα και τον πολυσύνθετο χαρακτήρα τους.
Υπάρχουν στιγμές που νιώθω πως η συνάντησή μου με την Κοντσέττα Βιτάλε είναι κομμάτι μιας μοίρας: δεν υπάρχει έρωτας δεν υπάρχει επιθυμία, υπάρχει όμως κάτι που μοιάζει αναπόφευκτο.
Ο Λούκα καταγράφει σε ένα μπομπινόφωνο τις σκέψεις και τη ζωή του, μια καταγραφή σαν διαθήκη και μαρτυρία που κανείς δεν πρόκειται να λάβει ή να ακούσει ποτέ. Είναι η δική του μορφή ψυχανάλυσης που επεκτείνεται από την ορθή σκέψη μέχρι τη νοσταλγική αναπόληση, τον παραπονιάρικο λυγμό της μοναξιάς, τα σχέδια του για να πατάξει τη Μαφία της Σικελίας, ενώ με συντροφιά πολλά ποτήρια νεγκρόνι θα καταφέρει να περιγράψει όλη την ιστορία της Σικελίας και τη φύση του τόπου και του λαού, αποτέλεσμα πολλών και διαφορετικών κατακτητών και επιρροών.
Η πατρίδα μας έχει μείνει στον δέκατο ένατο αιώνα, είμαστε η χώρα της φαιάς φράπας -μη λέμε τα ίδια και τα ίδια.
Ο Λούκα εκπροσωπεί όλους όσους πολέμησαν στην Αβησσυνία, έγιναν μελανοχίτωνες και ασπάστηκαν το στρεβλό όραμα του Μουσολίνι, πολέμησαν στο ελληνοϊταλικό μέτωπο και απέμειναν σε μια χώρα φτωχική για να συνεχίσουν να ζουν στη σιωπή, με τον φόβο ενός άλλου δυνάστη, της Μαφίας. Η διαφορά του Λούκα είναι πως έχει κατανοήσει το τίποτα και δε χωράει σε αυτό. Η παρακμιακή νουάρ μορφή του δίνει ακριβώς την εντύπωση αυτού που είναι: ένα φάντασμα που πλανάται πάνω από τη Σικελία και διανύει εποχές και ιστορικά ενσταντανέ και τα περιγράφει με ματαιότητα και στωικότητα.
Και η Κοντσέττα Βιτάλε είναι το alter ego, ο άλλος εαυτός του Λούκα -σύμφωνα με τον Κικέρωνα- Ένα όμορφο κορίτσι στα δεκαεννιά, με μεγαλωμένη συνείδηση, αλλά αθώα ερωτήματα, σαν εκείνα τα ερωτήματα που θέτουν τα παιδιά στους μεγάλους και τους αφοπλίζουν. Καταγράφει ό, τι ζει και σκέφτεται, συναισθήματα και εντυπώσεις, συμβάντα και αντιδράσεις, και γίνεται μια ιστορικός ακούσια της εποχής της. Ονειρεύεται αλλά δεν τρέφει αυταπάτες, μιλάει πολύ -ξορκίζοντας τη μοναξιά της- αλλά σκέφτεται περισσότερο.
«…υπάρχουν μέρες που μοιάζει μεγαλύτερη από την ηλικία της κι άλλες που μοιάζει παιδί -καμμιά φορά της δίνω ψιλά ν’ αγοράσει εικονογραφημένα περιοδικά.
Η Κοντσέττα στην πραγματικότητα δεν είναι παιδί, ακόμα και αν οι αφηγήσεις της έχουν μια αθωότητα ενίοτε ή τα συμπεράσματα ενός διαταραγμένου νου που πέρασε σε ένα άλλο ψυχικό επίπεδο για να καταφέρει να επιβιώσει. Οι αλήθειες του όμως είναι συγκλονιστικές και δραματικές. Ο άλλος εαυτός της είναι ο Λούκα, γι΄ αυτό και μπορεί να ερμηνεύσει και να αποδομήσει όσα σκέφτεται και λέει. Θύμα βιασμού, μιας οικογένειας πατριαρχικής και φτωχικής που τα όρια της καλής ζωής είναι κάτω του μετρίου, κοινωνικά αποβλημένη, ταυτόχρονα εκ φύσεως αποστασιοποιημένη, βρίσκει τρόπο να ζήσει σύμφωνα με ό, τι μπορεί να επιλέξει από τις επιθυμίες της. Ένα μέλλον που θέλει να αποσπαστεί από το θλιβερό παρελθόν που ζει. Τραγική και κωμική, φοβισμένη και με το θάρρος της νεότητας, συνειδητοποιημένη και καθηλωμένη.
Δεν είχα ποτέ υπόληψη, σινιόρε, είπα, κι ούτε έχω σε υπόληψη τον εαυτό μου.
Το Σικελικό Ειδύλλιο είναι ένα μυθιστόρημα διαφορετικό και ελκυστικό. Έχει ταυτότητα ιστορική -διαφαίνεται από την έρευνα και τη γνώση που πλαισιώνει κάθε σελίδα του βιβλίου με μεθοδικότητα και απόλυτη φυσικότητα- αλλά γέρνει προς τις κοινωνικές του πτυχές και τη ψυχογραφία των ανθρώπων που ζουν στη μεταπολεμική κοινωνία ενός τόπου όπως της Σικελίας, άγριου και πολύ μακριά από την εξέλιξη. Οι περιγραφές των ηρώων είναι ρεαλιστικές, ψυχογραφημένες και απόλυτα ερμηνευμένες. Τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις έχουν τη χροιά του αναπόφευκτου και του τετελεσμένου: «τα αισθήματα εκείνα που επιλύουν ο θάνατος και η αδυσώπητη μοίρα». Η φράση είναι οι δύο σταθερές των ηρώων και η τελική τους κατάσταση.
Χρειάζεται ανάγνωση διεξοδική, σε αρκετές περιπτώσεις διπλή, προκειμένου να βρεθείς μέσα στη φύση των χαρακτήρων ή έτσι, γιατί είναι απολαυστική. Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να κρύβει και την ιδιοσυγκρασία των Σικελών που ο αναγνώστης θα «ξεσηκώσει» για να γευτεί σε βάθος και να κατανοήσει. Η omerta θα ακολουθεί σε όλη την αναγνωστική εμπειρία. Υποδειγματικές και οι συνιστώσες της δομής και της ουσίας της ιστορίας. Ένα λογοτεχνικό έργο με προσλαμβάνουσες από την Αινειάδα του Βιργίλιου, το μάθημα που έπρεπε να δώσει η Κοντσέττα και μοιράστηκε με τον Λούκα. Ο Αινείας-Λούκα και οι περιπέτειές του, μύθοι και θρύλοι, ιστορίες με ομιχλώδεις συνδέσεις. Μια καταστροφή, η Τροία ή το ηφαίστειο της Μεσσίνα ως αφετηρίες για να δημιουργηθεί ένα έπος. Της Ρώμης, κατά Βιργίλιο, της Σικελίας κατά Λούκα. Κοινά σημεία ο τάφος του Πολύδωρου που στάζει αίμα και το τέλος του Λούκα στο Φιατάκι, ζωγραφισμένο πολύχρωμα σαν παλιό σικελικό κάρο.
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
