Γράφει η Νατάσα Μουτούση
Στο υποψήφιο για το βραβείο Πούλιτζερ 2020 βιβλίο της, η Άν Πάτσετ ξεναγεί τον αναγνώστη στο Ολλανδέζικο Σπίτι και του γνωρίζει τους ενοίκους και την ιστορία τους. Αν και εκ πρώτης όψεως φαίνεται να απεικονίζεται μία συνηθισμένη οικογενειακή συνθήκη, η συγγραφέας επιτυγχάνει τον στόχο της και συνθέτει μία μυθιστορία πρωτοτυπώντας στον τρόπο προσέγγισης των γεγονότων και εμβαθύνοντας στην ψυχοσύνθεση του χαρακτήρα των ηρώων, όπως αυτή διαμορφώνεται.
Ο αναγνώστης ακολουθεί τα βήματα και παρακολουθεί την ιστορία ενηλικίωσης του κεντρικού αφηγητή, του μικρότερου γιού της οικογενείας, του Ντάνι. Με μία συγγραφική ευστοχία γίνεται η αναδρομή στο παρελθόν και πραγματοποιείται ένα ταξίδι αρκετών δεκαετιών με αλληλεπιδράσεις στον πραγματικό και τον συναισθηματικό κόσμο του ήρωα. Το παρελθόν στοιχειώνει με τις σκέψεις να μένουν προσκολλημένες στα πολλά αναπάντητα ερωτηματικά, τα «γιατί».
Ναι, αλλά ντύνουμε το παρελθόν με το παρόν μας. Κοιτάζουμε προς τα πίσω μέσα από το πρίσμα των όσων ξέρουμε τώρα, άρα δεν το βλέπουμε με τα μάτια του ανθρώπου που ήμασταν τότε, κι αυτό σημαίνει ότι το παρελθόν έχει αλλάξει ριζικά.
σελ. 59
Το επιβλητικό σπίτι στο πολυτελές προάστιο Έλκινς Πάρκ, λίγο έξω από τη Φιλαδέλφεια στην Αμερική, γίνεται η οικογενειακή οικία ενός ζεύγους ,Ιρλανδικής καταγωγής, του Σύριλ και της Έλνα Κόνροϋ. Ο νέος ιδιοκτήτης, κ. Κόνροϋ, ασχολείται με αγοραπωλησίες και ενοικιάσεις ακινήτων και, ενθουσιασμένος, αποκτά την έπαυλη το 1945,αμέσως μετά τον πόλεμο. Έχει προηγηθεί ο θάνατος των προηγουμένων ιδιοκτητών από την Ολλανδία,το πορτρέτο των οποίων δεσπόζει πάντα σε περίοπτη θέση πάνω από το τζάκι. Τον ενθουσιασμό του για την απόκτηση του εντυπωσιακού σπιτιού και του απαιτούμενου υπηρετικού προσωπικού δεν συμμερίζεται η σύζυγός του και μητέρα των δύο παιδιών τους, την οποία δε φαίνεται να εξυπηρετεί καμία ματαιοδοξία.
Όταν η μητέρα των παιδιών εξαφανίζεται απρόσκοπτα μια ημέρα, η Μέιβ, δέκα ετών, και ο Ντάνι μόλις τριών, βλέπουν τον παιδικό τους κόσμο να συντρίβεται ολοκληρωτικά. Καταρρέει το σύμπαν γύρω τους και εκείνοι «γραπώνονται» από μία δυνατή αδελφική αγάπη που αναπτύσσουν με αδιάρρηκτα δεσμά δια βίου. «Γιατί όταν εκείνη έφυγε, τους σκότωσε όλους, τον καθένα με τον τρόπο του…»
Ο πατέρας, απόμακρος πάντα, δεν αργεί να τους συστήσει την νέα του σύντροφο, την οποία παντρεύεται σύντομα. Στην τραυματική μνήμη των παιδιών, ο γάμος αυτός ομοιάζει με κηδεία. Η συμβίωση με την μητριά, την Άντρια και τα δύο της κορίτσια από τον πρώτο της γάμο, εξελίσσεται στη χειρότερη φάση της μετά τον ξαφνικό θάνατο του κ. Κόνροϋ. Η Άντρια εκδηλώνει τον κακό χαρακτήρα της, αρχέτυπο της κακιάς μητριάς, και η Μέιβ και ο Ντάνι δυσκολεύονται να αποδεχθούν την πιθανότητα του τίποτα. Το να διαχειριστούν το απόλυτο τίποτα. Διωγμένοι από το σπίτι τους, αγνοούν την Άντρια και «ανοίγουν λάκκο και τη θάβουν καλά καλά».
Είναι μερικές φορές στη ζωή που κάνεις το άλμα και το παρελθόν στο οποίο στεκόσουν γκρεμίζεται κάτω από τα πόδια σου, ενώ το μέλλον στο οποίο σκοπεύεις να προσγειωθείς δεν είναι ακόμα στη θέση του, και τότε, για μία στιγμή, μένεις μετέωρος και δεν ξέρεις τίποτα και κανέναν, ούτε καν τον εαυτό σου.
ΣΕΛ. 159
Ο Ντάνι σπουδάζει γιατρός, αλλά τον κερδίζει η επιθυμία του να ακολουθήσει την δουλειά του πατέρα του, μια δουλειά την οποία είχε αγαπήσει συνοδεύοντας εκείνον κάθε Σάββατο για είσπραξη ενοικίων και συντήρηση των κατασκευών. Αν και αναγκασμένος να αρχίσει από το μηδέν, η απουσία του πατέρα του μετουσιώνεται σε δύναμη, σε ένα πρότυπο που προσπαθεί να μοιάσει. «Δεν ήμουν γιατρός! Ήμουν ο εαυτός μου!».
Ο αφηγηματικός κύκλος με τις μνήμες του Ντάνι στροβιλίζει δεκαετίες με μπρος – πίσω στον χρόνο και με το Ολλανδέζικο σπίτι να ασκεί μία μαγνητική έλξη για τα δύο αδέλφια. Συνηθίζουν να πηγαίνουν έξω από το σπίτι και να το παρατηρούν μέσα από το παρκαρισμένο αυτοκίνητό τους. Το παρατηρούν, το θαυμάζουν και αναπολούν το παρελθόν. Στα μάτια τους, το σπίτι ζωντανεύει. Αισθάνονται την αύρα του. Ζωντανεύει ο κήπος, τα δένδρα, τα λουλούδια και αποκτούν ψυχή. Ανοίγουν τα παράθυρα του αυτοκινήτου για να μυρίσουν το κομμένο γκαζόν σε μία έξαρση των αισθήσεών τους. Το σπίτι είναι ο δυνατός συμβολισμός που «ντύνει» τις αναμνήσεις τους. Αναμνήσεις που τις κουβαλάνε μέσα τους ολοζώντανες και δεν τις αφήνουν να ξεθωριάσουν ποτέ. Όλος ο συναισθηματικός τους κόσμος είναι εκεί. Είναι η Ζωή και ο Θάνατος και το μάταιο αναμεταξύ.
Η συγγραφέας με μία απέριττη γραφή σκιαγραφεί τον ψυχισμό των ηρώων και μεταδίδει μία συγκινησιακή φόρτιση. Ο αναγνώστης συνοδεύει τον αφηγητή σε κάθε έκφανση της ζωής του, συναισθάνεται την άδολη αδελφική αγάπη, θυμώνει με την αδικία και αιφνιδιάζεται από τις εξελίξεις μέσα από ένα υπέροχο κείμενο που προϊδεάζει για την υπέρτατη αξία της προσφοράς, της συμφιλίωσης και της συγχώρεσης.
Μτφ. ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΩΜΑ(Βιβλία στην Αθήνα)
Η Νατάσα Μουτούση γράφει κριτικές και απόψεις σε βιβλία μυθιστορηματικής θεματικής και μπορείτε να τη βρείτε στο Facebook πατώντας στον σύνδεσμο εδώ.
