Γράφει η Μαρία Σιταρίδου-Τρουλάκη
Έλενα Φεράντε είναι το λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Ιταλίδας συγγραφέως πού γεννήθηκε στις 5 Απριλίου του 1943 στη Νάπολη της Ιταλίας και είναι σήμερα 79 ετών.
Η Φεράντε ξεκίνησε να συγγράφει τη δεκαετία του ’90 και έχει καταφέρει μέχρι σήμερα, τρία πολύ σημαντικά πράγματα: να εκδίδει σπουδαία βιβλία, να αναγνωρίζεται από την παγκόσμια κοινότητα σαν μία από τις σημαντικότερες πένες του καιρού μας και να καταφέρνει να παραμένει ανώνυμη . Από το 1990 που εμφανίστηκε στα λογοτεχνικά γράμματα της Ιταλίας, οι Ιταλοί αναρωτιούνται για το πραγματικό της όνομα και μόνο πρόσφατα, ένας Ιταλός δημοσιογράφος, ο Κλαούντιο Γκάτι, αποκάλυψε ( ; ) στο κοινό την πραγματική ταυτότητα της συγγραφέως Έλενα Φεράντε.
Η είδηση δημοσιεύτηκε στο blog της New York Review of Books και δεν άργησε να κάνει το γύρο του κόσμου. Μαθεύτηκε λοιπόν, ότι το πραγματικό όνομα της συγγραφέως είναι Ανίτα Ράτζα, ότι ζει στη Ρώμη με το σύζυγό της, το συγγραφέα Ντομένικο Σταρνόνε, ότι εργαζόταν επί χρόνια σαν μεταφράστρια και ότι τελευταία μετακόμισε σε πολυτελές διαμέρισμα σε ακριβή συνοικία της Ρώμης. Οι πληροφορίες όμως αυτές δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ. Ναι, σίγουρα είναι Ναπολιτάνα και έχει κάνει κλασικές σπουδές. Όμως είναι άραγε γυναίκα ή απλά υπάρχει ένας συγγραφέας πίσω από το ψευδώνυμο που χαμογελά πλατιά με όλο αυτό τον θόρυβο;
Τελικά, έχει όμως σημασία όλο αυτό ή εκείνο που μετράει είναι η ποιότητα των γραπτών;
Όπως έχει δηλώσει η ίδια, σε μία από τις γραπτές συνεντεύξεις που έχει δώσει, ο λόγος που επέλεξε να κρατήσει την ανωνυμία της με νύχια και με δόντια ήταν επειδή δεν ήθελε να συμβιβαστεί κι εκείνη, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι συγγραφείς, με τους κανόνες των media.
Τα βιβλία, αφού γραφτούν, δεν έχουν ανάγκη τον συγγραφέα τους. Αν έχουν να πουν κάτι, αργά ή γρήγορα θα βρουν αναγνώστες, αν δεν έχουν, δεν θα βρουν…
Αυτά είχε πει κάποτε, συνοψίζοντας τη φιλοσοφία της γύρω από το θέμα. Ούτε συναντήθηκε από κοντά με δημοσιογράφο, ούτε βέβαια φωτογραφήθηκε. Τα μόνα που δηλώνει είναι η καταγωγή και το φύλο της. Είναι σαν να λέει: όσο πιο απροσπέλαστη η ιδιωτική ζωή μου, τόσο μεγαλύτερη η καλλιτεχνική ελευθερία μου.
Οι λιγοστές της συνεντεύξεις, με εξαίρεση αυτήν στο «Paris Review» που παραχώρησε ζωντανά στους… εκδότες της, έχουν δοθεί γραπτώς. Κερδίζει μήπως ο αναγνώστης κάτι παραπάνω απ’ αυτή την ιστορία; Αν ένα βιβλίο σε συναρπάζει, δεν είναι επειδή ξέρεις τι κάνει ο συγγραφέας στην προσωπική του ζωή αλλά επειδή αισθάνεσαι – παρόλο που ο συγγραφέας δεν ξέρει τίποτα για σένα – πως δημιουργείται ανάμεσά σας μια μοναδική αλληλεπίδραση συναισθημάτων και στοχασμών.
Η σχέση της Φεράντε με την τηλεόραση και το σινεμά είναι μία σχέση αγάπης επειδή, σχεδόν όλα τα έργα της έχουν μεταφερθεί στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη. Τι σημαίνει άραγε αυτό; Μήπως τα βιβλία της είναι εύπεπτα αναγνώσματα και δίνουν τροφή για ένα τηλεοπτικό σενάριο; Η απάντηση βρίσκεται οπωσδήποτε αλλού. Το φαινόμενο οφείλεται στον καθηλωτικό τρόπο με τον οποίο περιγράφει τη βαθιά γυναικεία φιλία συνήθως σε γοητευτική μεταπολεμική εποχή, στην κοφτερή κοινωνική της ματιά και διείσδυση και στο σύγχρονο στυλ που φέρνει στα μυθιστορήματα ενηλικίωσης που συγγράφει.
Η διάσημη “Τετραλογία της Νάπολης”
- Η υπέροχη φίλη μου (2012)
- Το νέο όνομα (2013)
- Αυτοί που φεύγουν και αυτοί που μένουν (2014)
- Η ιστορία της χαμένης κόρης (2015)
Το τέταρτο βιβλίο πέτυχε κάτι σπάνιο: έκανε υψηλές πωλήσεις ακόμα και στην Αμερική που τα ευρωπαϊκά βιβλία συνήθως δεν έχουν τύχη.
Κυρίαρχο, σχεδόν εμμονικό θέμα στα βιβλία της Φεράντε, είναι το πώς διαμορφώνονται οι γυναίκες από το κοινωνικό περιβάλλον τους, πώς αγωνίζονται να αντεπεξέλθουν σε πολλαπλούς ρόλους, ενώ διεκδικούν να κρατήσουν ένα κομμάτι του εαυτού τους αδέσμευτο. Στην Ελλάδα τα βιβλία της Έλενα Φεράντε κυκλοφορούν όλα από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Δήμητρας Δότση.
