Γράφει η Μαρία Σιταρίδου-Τρουλάκη
Μία εικόνα που έχει κλαπεί από την εκκλησία της Παναγίας Σκριπούς του Ορχομενού, φτάνει στα χέρια ενός σπουδαίου συντηρητή έργων τέχνης. Ο ίδιος ανακαλύπτει ότι πρόκειται για παλίμψηστο ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, που κρύβει στα σπλάχνα του έναν βυζαντινό κώδικα – γρίφο και παραπέμπει σε αμύθητης αξίας θησαυρό. Έτσι αρχίζει μία σύγχρονη περιπέτεια αναζήτησης και περιπλάνησης στα βυζαντινά χνάρια του 14ου αιώνα.
Η πλοκή του μυθιστορήματος εξελίσσεται σε δύο χρονικά επίπεδα. Ένα σύγχρονο και ένα της εποχής του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου , τον καιρό που μάχονταν τις άγριες ορδές των Βουλγάρων στη χώρα του Σαμουήλ. Σκληροί πολεμιστές οι Βούλγαροι και οι πόλεμοι μακρόχρονοι. Πολλοί άνθρωποι έγιναν θυσία στα φαράγγια και τις χαράδρες του Μελένικου, μεγάλος ο φόρος του αίματος. Λίγο πριν λυγίσει συνειδησιακά ο Βασίλειος, είχε το όραμα:
Βασίλειε, ο Κύριος εισάκουσε την προσευχή σου! Θα νικήσεις, αν αφιερώσεις στον πιο ιερό χώρο της αυτοκρατορίας, το πιο πολύτιμο της πίστης και το πιο πολύτιμο δικό σου!
Έτσι, ο πολυτιμότερος τόπος της αυτοκρατορίας, που ήταν η Αθωνική μοναστική πολιτεία, δέχτηκε τα ιερά κειμήλια της Ορθοδοξίας και το πολύτιμο στέμμα του αυτοκράτορα, ο δε Βασίλειος, τηρώντας την υπόσχεση και τον όρκο του, κατατρόπωσε τους Βούλγαρους και έλαβε το προσωνύμιο που έμεινε γνωστό στην Ιστορία: Βουλγαροκτόνος.
Με αφορμή τα πλούσια ιστορικά στοιχεία του Βυζαντίου, ιστορική εποχή που είναι γνωστό ότι αγαπά και έχει μελετήσει ενδελεχώς ο συγγραφέας, εξυφαίνεται η ιστορία της αρπαγής των ιερών κειμηλίων, καθώς και η αναζήτησή τους που , μέσα από δαιδαλώδεις διαδρομές, τοπογραφικές και χρονικές, φτάνει στο σήμερα. Βυζαντινή και πολύτιμη η εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας που αφαιρέθηκε από την εκκλησία της Παναγίας Σκριπούς.
Πόσα όμως μυστικά κρύβει η εικόνα αυτή; Πόσους γρίφους πρέπει να λύσουν οι σύγχρονοι αναζητητές πού είναι: ο συντηρητής έργων τέχνης, ο μανιώδης Έλληνας συλλέκτης, ο Αγιορείτης μοναχός που συμπεριφέρεται ως κοσμικός, ο υπεύθυνος για φαινόμενα αρχαιοκαπηλίας αστυνόμος, η δαιμόνια ντετέκτιβ και μία πλειάδα ανθρώπων του υποκόσμου, για να πλησιάσουν στα ίχνη του θησαυρού που χάθηκε πριν από 700 χρόνια; Πρέπει να σκεφτούν σαν βυζαντινοί μοναχοί του 14ου αιώνα, να λύσουν γρίφους, να ανακαλύψουν την πορεία του θησαυρού που μετέφερε ο Αγιορείτης μοναχός από την Μονή Μεγίστης Λαύρας έως το Μωριά και πίσω. Πρέπει να είναι άριστοι γνώστες της ιστορίας του Βυζαντίου, τότε που γραφόταν από μοναχούς, Ισπανούς επιδρομείς, άγριους ληστές, Τούρκους πειρατές, Βενετούς και Φράγκους ιππότες.
Πρόκειται για ένα απολαυστικό μυθιστόρημα που έχει όλα τα στοιχεία μιας σύγχρονης αστυνομικής περιπέτειας, αλλά και όλη τη γοητευτική πληροφόρηση της ιστορίας του Βυζαντίου, βασισμένης σε αξιόπιστες πηγές. Η γραφή σχεδόν εικονογραφική, μεταφέρει τον αναγνώστη κάθε φορά στο πεδίο δράσης, το τωρινό και το αλλοτινό, κάνοντάς τον συμμέτοχο, είτε ως Βυζαντινό πολεμιστή είτε ως επισκέπτη στο «περιβόλι της Παναγίας» είτε σαν σημερινό καταζητούμενο, με την αγωνία και το σκεπτικό του παράνομου.
Οι λεπτομέρειες της ιστορίας της περιόδου εκείνης καθώς και της σημερινής, συγκροτούν εικόνες και χαρακτήρες ολοκληρωμένους. Ο ρυθμός εξέλιξης της πλοκής γρήγορος, κρατάει σε αγωνία τον αναγνώστη. Η γλώσσα όμορφη, στρωτή, με υπόνοια χιουμοριστικής διάθεσης και όπου απαιτείται, αποπνέει συναίσθημα, αγάπη για τα ιερά και τα όσια, αγάπη για τον άνθρωπο και την Ιστορία.
Η ψυχογράφηση των χαρακτήρων άψογη, οι σκηνές όπου κυριαρχεί η βία και η ωμότητα, τόσο των βυζαντινών πολέμων, όσο και των συγχρόνων καταδιώξεων και αντιπαραθέσεων, είναι ολοζώντανες! Τα διλήμματα ζωής που τίθενται, διαχρονικά, όπως αυτά του μοναχού Νικόδημου καθώς και οι σοφές συμβουλές των γερόντων:
Ο αληθινός έρωτας, Νικόδημε, είναι δώρο Θεού! Μην τον πολεμάς. Δέξου τον. Διαφορετικά θα είναι σαν να πολεμάς ενάντια στον Θεό.
Μεγάλα τα ερωτήματα της ταυτόχρονης ύπαρξης του Καλού και του Κακού, του Δικαίου και του Αδίκου στον κόσμο. Όλα αυτά είναι συμπτώματα της ατέλειας του κόσμου.
Ο συγγραφέας προσκαλεί τον αναγνώστη σε στοχασμούς.
Η ζωή είναι ένας αγώνας με υπέρτατο έπαθλο εκείνο που επιλέγουμε για τον εαυτό μας. Τα πιο μεγάλα κερδίζονται πιο δύσκολα, ώστε να φανερωθεί η πραγματική τους αξία και η δύναμη της ψυχής εκείνων που τα αναζητούν…
Όταν η αλήθεια δεν βλάπτει, είναι καλύτερη από το ψέμα. Γιατί με το ψέμα μπορεί να μπερδευτείς, ενώ η αλήθεια είναι σαν την πέτρα: στέρεη όσες φορές και αν την μεταχειριστείς.
Συμπερασματικά, πρόκειται για μία σύγχρονη περιπέτεια, με αναφορές στη Βυζαντινή Ιστορία, ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που συνδυάζει την τραχύτητα της αστυνομικής δράσης με την ενάργεια του θρησκευτικού συναισθήματος, την ιστορική πληροφόρηση για τα βυζαντινά χρόνια, με την τρυφερότητα και τον λυρισμό, με τον οποίο προσεγγίζει τα ανθρώπινα συναισθήματα του έρωτα και της αγάπης. Ένα αξιολογότατο ανάγνωσμα!
