Γράφει η Σοφία Σιγάλα
Μια ανάλυση σε ένα κείμενο λογοτεχνίας κρύβει εκδοχές και παραμέτρους, προσεγγίσεις και ερμηνείες υποκειμενικές. Οι συσχετισμοί που προκύπτουν κρύβουν αποσπασματικές στιγμές του θυμικού και της λογικής, συνήθως, κάθε προσπάθεια αποδόμησης εξαρτάται από τις εικόνες και τις εμπειρίες του αναγνώστη, γι’ αυτό και η αξία που περιέχεται στις λέξεις είναι αναλογική, ενίοτε μπορεί να κρύβει μία ιστορική αντικειμενικότητα. Ένα δεδομένο που μπορεί και να θεωρηθεί αναντίρρητο γεγονός.
Ο Οδυσσέας Ελύτης, όταν έφευγε από την Ελλάδα για την Ελβετία, μετά τον πόλεμο και τον εμφύλιο, περιέγραψε τα παιδιά που είδε να παίζουν σε ένα οικόπεδο, κοντά στο αεροδρόμιο. «Ήταν τα φοβερά χρόνια όπου όλα τα δεινά μαζί – πόλεμος, κατοχή, κίνημα, εμφύλιος – δεν είχανε αφήσει πέτρα πάνω στη πέτρα. Θυμάμαι την μέρα που κατέβαινα να μπω στο αεροπλάνο, ένα τσούρμο παιδιά που παίζανε σε ένα ανοιχτό οικόπεδο. Το αυτοκίνητό μας αναγκάστηκε να σταματήσει για μια στιγμή και βάλθηκα να τα παρατηρώ. Ήτανε κυριολεκτικά μες στα κουρέλια. Χλωμά, βρώμικα, σκελετωμένα με γόνατα παραμορφωμένα, με ρουφηγμένα πρόσωπα. Τριγυρίζανε μέσα στις τσουκνίδες του οικοπέδου ανάμεσα σε τρύπιες λεκάνες και σωρούς σκουπιδιών». Αντιπαρέθεσε τα παιδιά της Ελλάδας με εκείνα που αντίκρυσε στα πάρκα της Ελβετίας. Ροδοκόκκινα, χορτασμένα και χαρούμενα. Περιέγραψε την αδικία, «αγνοημένα από παντού, τοποθετημένα στην άκρη-άκρη ενός χάρτη απίθανου».
Η Αγγελική Οικονόμου, στο μυθιστόρημά της, «Ο δρόμος με τις κερασιές», πραγματεύεται την ιστορία αυτών των παιδιών, που αποτέλεσαν την επόμενη γενιά μιας χώρας εξοντωμένης, διαιρεμένης παντοτινά σε ένα δίκαιο και ένα άδικο που δε βρίσκουν ποτέ λύτρωση και μάχονται τον ίδιο τους τον εαυτό. Η γενιά αυτή μεγαλώνει προσπαθώντας να ξεχάσει, με τη ματαιότητα ότι τίποτα δε λησμονιέται, αφού είναι μια κληρονομιά που φέρουν τα κύτταρα από τη γέννησή της.
Ένα χωριό της Ευρυτανίας, της δεκαετίας του ’50, είναι ο καμβάς στον οποίο θα περιγράψει την ιστορία του Σωτήρη, ενός παιδιού του πολέμου και του εμφυλίου. Η ζωή του, οι σκέψεις και οι αντιδράσεις του, οι σχέσεις που αναπτύσσει, είναι μια αλληγορική αναπαράσταση των δεινών της Ελλάδας, μέχρι την περίοδο περίπου της Μεταπολίτευσης και ο τρόπος που πάλεψαν και πορεύτηκαν όσοι επέζησαν από τα βαριά και ψυχοφθόρα τραύματα της ιστορικής και κοινωνικοπολιτικής θηριωδίας που υπέστη ο τόπος.
Ο δρόμος με τις κερασιές είναι η πορεία προς την ενηλικίωση, μέσα από τις εποχές του χρόνου που διανύει ο ήρωας, όπου χρόνος κάθε στιγμή της ηλικιακής του ωρίμανσης. Πρόκειται για έναν κύκλο με συναισθήματα, στιγμιότυπα τραγικά, εικόνες, λέξεις και ατέρμονο αγώνα. Οι κάτοικοι του χωριού είναι το κατακερματισμένο μέλλον που προσπαθεί να ανασυντάξει ό, τι έχει απομείνει, με μνήμες ακόμα νωπές, και να συνεχίσει να ζει. Οι ήρωες και τα πρόσωπα της ιστορίας καταθέτουν ως αυτόπτες μάρτυρες την αλήθεια τους με χρώματα από ένα φόντο μαύρο, ενώ εναποθέτουν την ελπίδα τους στα παιδιά που γεννήθηκαν και η ύπαρξή τους γίνεται χρέος. Το χρέος είναι η βασικότερη αίσθηση που διακατέχει το μυθιστόρημα.
Τα βασικά στοιχεία πάνω στα οποία εξελίσσεται και διαρθρώνεται η ιστορία είναι η ονειρική παιδική ηλικία, που ερμηνεύει την υποσυνείδητη μνήμη. Σε ένα κλίμα που θυμίζει τη μεταφυσική μορφή των μυθιστορημάτων του Μάρκες, συναντιούνται τα παιδιά της θλίψης, που προσπαθούν να βρουν τρόπους επικοινωνίας και να ανακαλύψουν τη χαμένη παιδική τους αθωότητα. Η αλυσίδα των γεγονότων ενώνεται με την αποδοχή. Η πρώιμη συνειδητότητα του χρέους που κουβαλάνε στους ώμους τους τα παιδιά που γίνονται ενήλικες αυτόματα, χωρίς το δικαίωμα της επιλογής. Ο έρωτας είναι το κλειδί που ελευθερώνει την προσωπικότητα του βασικού ήρωα του έργου. Ένας παιδικός, μα δυνατός έρωτας που γίνεται σκοπός στα όνειρα του πρωταγωνιστή. Μέσα από τα συναισθήματα που ανακαλύπτει, έρχεται αντιμέτωπος με τη σκληρή πλευρά της ζωής, ανακαλύπτει αλήθειες που είναι αναγκασμένος να τις κάνει δικές του, αλλά γνωρίζει και τη φιλία, τη δύναμη της εφηβικής εξομολόγησης και την τραγικότητα των ανθρώπινων σχέσεων.
Η συγγραφέας, μέσα από την ιστορία της οικογένειας του Σωτήρη, αλλά και την εξέλιξη του ήρωά της, θίγει όλα όσα χαρακτηρίζουν την εποχή. Τη φτώχεια και την ανεκπαίδευτη γενιά του πολέμου, τη μετανάστευση, ως μοναδικό μέσο για να καταφέρει κάποιος να σωθεί από την ανέχεια, την αστυφιλία, που επηρέασε τη μορφή των μεγάλων πόλεων της Ελλάδας, ως προς τη σύνθεση και τη δομή τους. Τη μοναξιά και τη θλίψη, το αδιέξοδο των νέων που παλεύουν χωρίς μέσα για ένα καλύτερο μέλλον. Την ψυχική κατάσταση στην οποία περιήλθαν πολλοί μετά το τέλος του πολέμου και του εμφύλιου. Κατάθλιψη, μελαγχολία και παρόμοιες ψυχικές διαταραχές. Μα πάνω απ’ όλα το χρέος. Να χτίσουν από τα συντρίμμια που κληρονόμησαν μια ζωή από την αρχή.
Εσωτερικοί μονόλογοι, διάλογοι που αποκαλύπτουν με ειλικρίνεια και συναισθηματική φόρτιση τις μεταπτώσεις και τους προβληματισμούς των προσώπων του μυθιστορήματος, ντύνουν την αφήγηση σε ένα πλαίσιο με χρώματα γκρίζα που εναρμονίζονται με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, αλλά φωτίζονται στην πορεία από τη δύναμη της συνειδητής επιλογής. Το γκρίζο σπίτι με τις σκιές και τη σιωπή ανοίγει τα παράθυρά του για να δώσει ελπίδα, η αμίλητη Ρόζα αποκτά σκοπό και ελευθερώνεται από τη μοναξιά, ο Σωτήρης λυτρώνεται από τη ζωή που φαίνεται μονόδρομος και επιλέγει έναν δρόμο διαφορετικό για να πορευτεί. Η Αθηνά και ο Γεράσιμος βρίσκουν φωνή για να βγουν από το αδιέξοδο του φόβου και της αποξένωσης από τα απλά και ανθρώπινα. Ο δρόμος με τις κερασιές είναι ένα έργο με ένα βαθύ μήνυμα: Μόνο όταν αποδεχτείς το παρελθόν σου, μπορείς να αποφασίσεις για το μέλλον σου.
Δεν υπάρχει τέλος, όταν ο άλλος ζει.
